Forum:
Leerdoelen
- Wat is het demografisch transitiemodel?
- Waarom is het model interessant om te gebruiken?
- Wat is demografische druk?
Wanneer daalt het geboortecijfer?
Het begrip natuurlijke bevolkingsgroei komt neer op het saldo van geboortes en sterftes. Interessant genoeg dalen wereldwijd de geboortecijfers, ondanks tijdelijke pieken als gevolg van bijvoorbeeld oorlogen of rampen. Dit fenomeen heeft veel te maken met toenemende welvaart. Binnen de aardrijkskunde geldt dan ook de algemene regel: hoe hoger de welvaart, hoe lager het geboortecijfer. Dit heeft enkele oorzaken:
- Hogere welvaart leidt tot meer zekerheid. Dankzij systemen als pensioen en uitkeringen zijn mensen niet langer afhankelijk van hun kinderen als oudedagsvoorziening.
- Hoger onderwijs resulteert in minder tienerzwangerschappen en uiteindelijk in kleinere gezinnen.
- Betere gezondheidszorg leidt tot lagere kindersterfte en hogere levensverwachting.
Het demografische transitiemodel
De demografische transitie is een model dat de overgang van hoge geboorte- en sterftecijfers naar lage geboorte- en sterftecijfers in een samenleving beschrijft. Het demografisch transitiemodel splitst deze veranderingen op in verschillende fases:
- Fase 1: Hoge geboorte- en sterftecijfers met minimale bevolkingsgroei - voornamelijk in inheemse gemeenschappen.
- Fase 2: Sterftecijfers dalen door betere gezondheidszorg, wat leidt tot populatiegroei.
- Fase 3: Welvaart en onderwijs leiden tot dalende geboortecijfers, en hoewel de bevolking blijft groeien, begint dit tempo af te nemen.
- Fase 4: Lage geboorte- en sterftegraad, stabiliserende bevolking.
- Fase 5: Mogelijk negatieve natuurlijke bevolkingsgroei doordat het sterftecijfer het geboortecijfer overstijgt in zeer ontwikkelde samenlevingen.
Het demografisch transitiemodel![]()
Koppeling aan verschillende bevolkingsgrafieken:
- De bevolkingsgrafiek bij fase 2 heeft de vorm van een piramide, met een brede basis van jongeren.
- De bevolkingsgrafiek bij fase 3 heeft de vorm van een granaat, waarbij de middenlaag breder wordt.
- De bevolkingsgrafiek bij fase 4 wordt weergegeven als een urn, waarin de basis smaller is dan de middenlaag, wijzend op een afnemende jonge bevolking.
Koppeling aan het centrum-periferiemodel
Deze bevolkingsgrafieken kunnen vervolgens ook gekoppeld worden aan het centrum-periferiemodel.
Het centrum-perfieriemodel![]()
Waarom is demografische transitie interessant?
Bevolkingsopbouw is een belangrijke factor in de verklaring waarom landen welvarend zijn of (kunnen worden). Een jonge bevolking betekent veel kosten voor onderwijs, maar ook een grote toekomstige werkende bevolking. Een oude bevolking brengt problemen met zich mee, zoals minder werkenden die moeten zorgen voor een groeiende groep ouderen, wat weer hoge zorgkosten met zich meebrengt.
Om snel inzicht te krijgen in de bevolkingsopbouw van een land kun je het beste een bevolkingsgrafiek raadplegen.
Demografische druk
Een cruciaal concept is demografische druk, de verhouding tussen het werkende deel van de bevolking en de niet-werkende delen. Een goede balans hier is essentieel voor economische ontwikkeling. Immers, te veel jongeren (groene druk) of te veel ouderen (vergrijzing) kunnen de economie uit balans brengen door hoge werkloosheid of hoge zorgkosten.
In dit geheel speelt ook de rol van urbanisatie, waarbij mensen naar steden trekken voor werk, wat weer invloed heeft op deze bevolkingstrends en de welvaart van een land.
Report Topic
